ภาวะผู้นำ (Leadership) ในการทำงานในโรงงานอุตสาหกรรม

24

ภาวะผู้นำ (Leadership) เป็นคุณสมบัติสำคัญที่ส่งผลโดยตรงต่อความสำเร็จและประสิทธิภาพในองค์กร โดยเฉพาะในโรงงานอุตสาหกรรมที่การทำงานต้องอาศัยความร่วมมือจากพนักงานหลากหลายฝ่าย จป.หัวหน้างาน (Safety Officer at the Supervisory Level) ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการดูแลความปลอดภัยในสถานประกอบการ จำเป็นต้องมีภาวะผู้นำเพื่อสร้างความเชื่อมั่น สื่อสารแนวทางการปฏิบัติงาน และสร้างแรงจูงใจให้พนักงานปฏิบัติตามมาตรฐานความปลอดภัย การเข้าใจและพัฒนาภาวะผู้นำจึงเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับหัวหน้างานทุกระดับในโรงงานอุตสาหกรรม

ภาวะผู้นำ: ความหมายและความสำคัญ

ภาวะผู้นำ หมายถึง ความสามารถในการนำทีมงานหรือกลุ่มคนไปสู่เป้าหมายร่วมกัน โดยผู้นำต้องมีทักษะในการสื่อสาร การตัดสินใจ การแก้ไขปัญหา และการสร้างแรงจูงใจในทีมงาน (Bass, 1990) ในบริบทของโรงงานอุตสาหกรรม ภาวะผู้นำมีความสำคัญเนื่องจาก:

1. การเสริมสร้างความปลอดภัยในสถานที่ทำงาน
   การบริหารจัดการความปลอดภัยต้องอาศัยผู้นำที่สามารถวางแนวทางและสร้างวัฒนธรรมความปลอดภัยในองค์กร
2. การพัฒนาประสิทธิภาพการทำงานของทีม
   ผู้นำที่ดีช่วยกระตุ้นให้พนักงานทำงานอย่างเต็มที่และบรรลุเป้าหมายขององค์กร
3. การสร้างความไว้วางใจในทีม
   ผู้นำที่มีภาวะผู้นำที่เข้มแข็งสามารถสร้างความเชื่อมั่นและความร่วมมือในทีม

คุณลักษณะของผู้นำในโรงงานอุตสาหกรรม

ในการเป็นผู้นำที่มีประสิทธิภาพในโรงงานอุตสาหกรรม หัวหน้างานควรมีคุณลักษณะสำคัญดังนี้:

1. ความเชี่ยวชาญด้านเทคนิค
   หัวหน้างานต้องมีความรู้ความเข้าใจในกระบวนการผลิตและเทคนิคที่เกี่ยวข้องกับงาน รวมถึงมาตรฐานความปลอดภัยที่เกี่ยวข้อง
2. การสื่อสารที่มีประสิทธิภาพ
   การสื่อสารอย่างชัดเจน ช่วยให้พนักงานเข้าใจหน้าที่ของตน และลดความเสี่ยงจากการเข้าใจผิด
3. ความสามารถในการตัดสินใจ
   การตัดสินใจอย่างรวดเร็วและเหมาะสมในสถานการณ์ฉุกเฉินช่วยลดความเสียหายต่อองค์กร
4. การสร้างแรงจูงใจในทีม
   ผู้นำควรกระตุ้นให้พนักงานทำงานด้วยความตั้งใจ และมีส่วนร่วมในการปรับปรุงกระบวนการผลิต

รูปแบบภาวะผู้นำในโรงงานอุตสาหกรรม

มีรูปแบบภาวะผู้นำหลายแบบที่หัวหน้างานสามารถนำมาประยุกต์ใช้ในโรงงานอุตสาหกรรม ได้แก่:

1. ภาวะผู้นำแบบกำหนดทิศทาง (Directive Leadership)
   เน้นการออกคำสั่งที่ชัดเจนและการติดตามผลอย่างใกล้ชิด เหมาะสำหรับงานที่มีความเสี่ยงสูง
2. ภาวะผู้นำแบบสนับสนุน (Supportive Leadership)
   ผู้นำแสดงความเข้าใจและสนับสนุนพนักงานในด้านต่าง ๆ เพื่อลดความเครียดในการทำงาน
3. ภาวะผู้นำแบบมีส่วนร่วม (Participative Leadership)
   การเปิดโอกาสให้พนักงานแสดงความคิดเห็นและมีส่วนร่วมในการตัดสินใจช่วยสร้างความรู้สึกเป็นส่วนหนึ่งของทีม
4. ภาวะผู้นำแบบมุ่งเน้นความสำเร็จ (Achievement-Oriented Leadership)
   การกระตุ้นให้ทีมงานตั้งเป้าหมายที่ท้าทายและผลักดันให้พนักงานก้าวข้ามขีดจำกัดของตนเอง

ลักษณะของผู้นำที่เหมาะสมสำหรับ จป.หัวหน้างาน

ในบริบทของโรงงานอุตสาหกรรม ผู้นำควรมีลักษณะดังนี้:

1. ความเข้าใจในความปลอดภัย

จป.หัวหน้างานควรมีความรู้เรื่องกฎหมายความปลอดภัย เช่น พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงาน พ.ศ. 2554 รวมถึงความสามารถในการวิเคราะห์ความเสี่ยงและออกมาตรการป้องกัน ดังนั้นผู้ที่จะทำงาน จปหัวหน้างาน จึงต้องเข้าอบรมหลักสูตร จป หัวหน้างาน ก่อนเพื่อให้เข้าใจถึงกฎหมาย และมาตรฐานความปลอดภัย นอกจากนี้ต้องนำ ใบเซอร์ จป หัวหน้างาน ที่ได้จากการอบรมไปขึ้นทะเบียนกับกรมสวัสดิการฯ

2. ทักษะการสื่อสาร

การสื่อสารอย่างชัดเจนและมีประสิทธิภาพช่วยให้พนักงานเข้าใจถึงมาตรการความปลอดภัยและปฏิบัติตามอย่างถูกต้อง

3. สร้างแรงจูงใจ ในการปฏิบัติตามมาตรการ

ผู้นำควรใช้เทคนิคการสร้างแรงจูงใจ เช่น การชมเชย การให้รางวัล หรือการส่งเสริมความรู้ เพื่อกระตุ้นให้พนักงานมีความกระตือรือร้น

4. ความยืดหยุ่นในการทำงาน

การเปลี่ยนแปลงในโรงงานเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ ผู้นำที่ดีต้องสามารถปรับตัวและแก้ปัญหาได้อย่างมีประสิทธิภาพ

5. การเป็นตัวอย่างที่ดีให้กับลูกน้อง

การกระทำของผู้นำมีผลต่อการสร้างพฤติกรรมของพนักงาน การเป็นแบบอย่างที่ดีจึงเป็นสิ่งสำคัญ

เทคนิคการนำทีมในโรงงานอุตสาหกรรม

1. สร้างทีมที่มีประสิทธิภาพ

• • สร้างความไว้วางใจระหว่างสมาชิกในทีม
  • ส่งเสริมความร่วมมือผ่านการทำงานแบบมีเป้าหมายร่วม

2. การให้ Feedback หลังปฏิบัติงาน

• • ชี้ให้เห็นข้อดีและข้อควรปรับปรุง
  • ใช้ภาษาที่เป็นมิตรและสร้างแรงจูงใจ

3. แก้ไขปัญหาและการตัดสินใจ

• • ใช้ข้อมูลและการวิเคราะห์ความเสี่ยงในการตัดสินใจ
  • เปิดรับความคิดเห็นจากสมาชิกทีม

4. จัดการความขัดแย้ง

• • ใช้เทคนิคการเจรจาเพื่อหาข้อตกลงร่วม
  • ส่งเสริมการสื่อสารที่สร้างสรรค์เพื่อหลีกเลี่ยงความเข้าใจผิด

ประโยชน์การสร้างภาวะผู้นำ โรงงานอุตสาหกรรม

1. ด้านความปลอดภัย

งานวิจัยจาก Barling et al. (2002) พบว่าภาวะผู้นำแบบ Transformational Leadership ช่วยลดอัตราการเกิดอุบัติเหตุในสถานประกอบการ

2. ด้านประสิทธิภาพการทำงาน

ภาวะผู้นำที่ดีช่วยลดเวลาเสียเปล่าและเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต

3. ด้านจิตวิทยาองค์กร

พนักงานที่ทำงานในสภาพแวดล้อมที่มีผู้นำที่ใส่ใจและสนับสนุนจะมีความผูกพันต่อองค์กรสูงขึ้น

บทบาทของ จป.หัวหน้างานในฐานะผู้นำด้านความปลอดภัย

ในฐานะผู้นำด้านความปลอดภัย จป.หัวหน้างานมีบทบาทสำคัญดังนี้:

1. วางแผนและกำหนดนโยบายความปลอดภัย
   การจัดทำแผนงานและมาตรการความปลอดภัยให้สอดคล้องกับกฎหมาย
2. สื่อสารและสร้างจิตสำนึกด้านความปลอดภัย
   การจัดกิจกรรมอบรมและให้คำแนะนำ เพื่อเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจในพนักงาน
3. ประเมินและแก้ไขปัญหาในสถานที่ทำงาน
   การตรวจสอบและแก้ไขความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นในโรงงาน

สรุป

ภาวะผู้นำในโรงงานอุตสาหกรรมเป็นปัจจัยสำคัญที่ช่วยเสริมสร้างประสิทธิภาพและความปลอดภัยในสถานที่ทำงาน โดย จป.หัวหน้างานซึ่งมีบทบาทสำคัญในด้านความปลอดภัย จำเป็นต้องพัฒนาภาวะผู้นำผ่านการฝึกอบรม การเรียนรู้จากประสบการณ์ และการสร้างทักษะการสื่อสารที่มีประสิทธิภาพ การนำภาวะผู้นำมาใช้ในงานด้านความปลอดภัยไม่เพียงช่วยลดอุบัติเหตุในโรงงาน แต่ยังสร้างบรรยากาศการทำงานที่เป็นมิตรและส่งเสริมประสิทธิภาพในองค์กร

เอกสารอ้างอิง

• Bass, B. M. (1990). Handbook of Leadership: Theory, Research, and Managerial Applications. New York: Free Press.
• Northouse, P. G. (2018). Leadership: Theory and Practice. Sage publications.
• กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน. (2565). คู่มือการจัดการความปลอดภัยในสถานประกอบกิจการ.

---

บทความที่น่าสนใจ

• สีหมวกนิรภัยบอกอะไร
• การวิเคราะห์งานเพื่อความปลอดภัย (JSA)
• มาตรฐาน BSI คืออะไร
• การ์ดป้องกันเครื่องจักร คืออะไร
• ขึ้นทะเบียน จป.บริหาร เอกสารที่ต้องเตรียมมีอะไรบ้าง